-“Nie wstydź się!”. Albo – “Wstydź się! Tak się nie zachowują inne dzieci”. Z pewnością zdarzyło Ci się w swoim życiu usłyszeć takie zdania. Ale co tak naprawdę wiesz o wstydzie? Czy to emocja wrodzona czy nabyta? Czy wstyd jest Ci potrzebny w życiu? I czy wstyd może szkodzić? Sprawdź to.
Skąd się bierze wstyd?
Wstyd jest silnym uczuciem, które zazwyczaj pojawia się w sytuacjach, w których czujemy się nieadekwatnie lub niestosownie. Kiedy odczuwasz wstyd, może się wtedy u Ciebie pojawić ból brzucha, czerwienienie twarzy. Chęć ukrycia twarzy czy ciała, a nawet, odczucie drętwienia.
Skąd się bierze wstyd? Z jednej strony, często jest on wynikiem naszych wartości i norm społecznych. Kiedy przekraczasz granice ustalone przez społeczeństwo, czujesz wstyd za to, że Twoja postawa odbiega od norm. Z drugiej strony, Twój wstyd może wynikać z Twoich własnych oczekiwań i standardów, których uważasz, że nie spełniasz. Możesz mieć np. przekonanie, że powinieneś być bogatszy, piękniejszy, bardziej zaradny lub lepiej wykształcony, a kiedy nie udaje Ci się osiągnąć tych celów, czujesz wstyd.
Wstyd to emocja nabyta w drodze socjalizacji. Wstydu uczymy się w kontaktach z najbliższymi osobami. I od tych relacji i tego, czy mama, tata, babcia, dziadek często zawstydzali Cię w dzieciństwie, zależy Twoje obecne przeżywanie wstydu. Jeśli jako dziecko doświadczyłeś zawstydzania, a co za tym idzie upokorzenia i odrzucenia, to Twój wstyd może urosnąć w dorosłym życiu do paraliżującego Cię uczucia.
Więcej o tym, jak rozpoznawać swoje uczucia i emocje znajdziesz TUTAJ.
Po co Ci wstyd?
Zadaniem wstydu jest chronienie Cię przed nadmiernym odsłonięciem się, wstyd pomaga Ci stawiać granice, doradza czy np. warto podejmować ryzyko zwierzenia się komuś ze swoich tajemnic. Wstyd może Cię też skłonić do refleksji nad popełnionymi błędami i zachęcić do poprawy.
Wstyd jest więc ważnym uczuciem, które pomaga Ci kształtować Twoje zachowanie i relacje z innymi ludźmi. Ponadto, poczucie wstydu pomaga zachować nasze normy społeczne, dbając o to, żebyśmy nie łamali niewypowiedzianych zasad.
Jednak jeśli wstyd został u Ciebie ukształtowany w sposób nieprawidłowy, może to prowadzić do powstawania blokad emocjonalnych, a w konsekwencji do poważnych problemów emocjonalnych i społecznych.
Nadmierne lub ciągłe odczuwanie wstydu może stać się u Ciebie przyczyną niskiego poczucia własnej wartości, unikania kontaktów społecznych oraz uzależnienia od ucieczki przed rzeczywistością. Bo jeśli wstydzisz się np. tego jak wyglądasz, skąd pochodzisz, gdzie pracujesz, to w pewnym momencie Twój mózg może zacząć Ci kreować równoległą, lepszą, wolną od wstydu rzeczywistość.
Dlatego tak ważne jest, aby wstyd, podobnie jak każde inne uczucie, był przekazywany przez rodziców ich dzieciom w sposób prawidłowy. Wstyd nie może być narzędziem wychowawczym czy wręcz narzędziem sprawowania kontroli nad dzieckiem. Wszystkie próby zawstydzania dziecka słowami: “Wstyd mi za Ciebie”; “Jak Ci nie wstyd”; “Wstydziłbyś się”; są źródłem traumy w późniejszym życiu.
Wstyd ma budzić refleksję nad zachowaniem i jego sensownością. Ale to nie ma być emocja, która blokuje przeżywanie radości czy wręcz staje się źródłem cierpienia.
"Jeśli wstyd został u Ciebie ukształtowany w sposób nieprawidłowy, może to prowadzić do powstawania blokad emocjonalnych, a w konsekwencji do poważnych problemów emocjonalnych i społecznych".
Jak poradzić sobie ze wstydem i odzyskać radość?
Wstydzisz się często za swoje błędy, porażki, słabości. Wstyd bywa też projekcją Twoich własnych obaw o ocenę Twojego zachowania czy sposobu bycia przez innych ludzi.
Pamiętaj jednak, że nawet jeśli przejąłeś od swoich najbliższych nieprawidłowe instrukcje obsługi wstydu, to zawsze możesz to zmienić. Pracę z emocjami możesz rozpocząć od pogłębienia swojej wiedzy na ich temat. Miejscem, gdzie znajduje się najnowsza wiedza na temat emocji jest jedyna tego typu platforma rozwojowa Emocji Moc.
Warto też skorzystać z indywidualnych sesji z trenerem emocji. Czasem nad nadmiernym wstydem pracuje się dłużej, a czasem krócej, ale zawsze warto, bo zbyt duży wstyd nie pozwala Ci działać, tworzyć i w pełni rozwijać potencjału, jaki w Tobie drzemie.
